Chuỗi cung ứng là gì? 5 thành phần cần biết
Nghe nhiều nhưng liệu bạn đã biết chuỗi cung ứng là gì? Hay bạn không thể tìm thấy mọi thông tin về chuỗi cung ứng? Đừng lo, hãy để ĐH FPT Cần Thơ giúp bạn!
Nội dung bài viết
1. Chuỗi cung ứng là gì?
2. Quản lý chuỗi cung ứng là gì?
3. Thành phần trong chuỗi cung ứng
4. Các loại chuỗi cung ứng phổ biến
5. Vai trò của chuỗi cung ứng
6. Sơ đồ chuỗi cung ứng
7. Đặc điểm của chuỗi cung ứng
8. Học quản lý chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT
Trên thực tế, mọi sản phẩm đều phải trải qua nhiều quá trình khác nhau mới có thể đến được tay người tiêu dùng. Dù là những món nhỏ nhặt mà bạn dễ dàng bắt gặp trong cuộc sống hằng ngày như bàn chải, kem đánh răng hay các sản phẩm chuyên dụng hoặc dịch vụ chuyên sâu đều có chuỗi cung ứng riêng mới có thể đến tay người tiêu dùng.
Vậy nên có thể nói, chuỗi cung ứng đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến hiệu quả và doanh thu của một doanh nghiệp hay công ty nào đó. Nếu bạn đang tìm hiểu mọi thông tin về chuỗi cung ứng là gì, hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây của ĐH FPT Cần Thơ.
Chuỗi cung ứng là gì?
Chuỗi cung ứng (Supply Chain) là một hệ thống liên kết các hoạt động sản xuất, tiếp thị và phân phối sản phẩm/dịch vụ của tổ chức, doanh nghiệp. Hệ thống này bao gồm tất cả các nguồn lực, từ nguyên vật liệu thô đến sản phẩm hoàn chỉnh, được đưa đến tay khách hàng.
Chuỗi cung ứng bao gồm nhiều hoạt động đa dạng như:
- Thu mua nguyên vật liệu
- Sản xuất
- Lên bao bì, đóng gói
- Vận chuyển
- Phân phối
Hiệu quả của chuỗi cung ứng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh và thành công của doanh nghiệp.
Quản lý chuỗi cung ứng là gì?
Quản lý chuỗi cung ứng (tiếng Anh: Supply Chain Management - viết tắt: SCM) là một hệ thống quản lý toàn diện bao gồm các hoạt động liên quan đến việc di chuyển hàng hóa và dịch vụ từ khâu nguyên liệu thô đến tay người tiêu dùng cuối cùng.
Nói một cách đơn giản, quản lý chuỗi cung ứng bao gồm:
- Mua vật liệu
- Quản lý kho bãi
- Sản xuất
- Phân phối
Mục đích chính của việc quản lý chuỗi cung ứng là:
- Nâng cao hiệu quả và tối ưu hóa toàn bộ quá trình cung ứng
- Giảm thiểu chi phí
- Tăng cường khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp
Quản lý chuỗi cung ứng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của doanh nghiệp vì nó ảnh hưởng đến:
- Chất lượng sản phẩm
- Giá thành sản phẩm
- Dịch vụ khách hàng
- Khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường
Để thực hiện quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các bộ phận trong doanh nghiệp và với các đối tác, khách hàng.
Với sự phát triển của công nghệ, các phần mềm quản lý chuỗi cung ứng ngày càng được sử dụng phổ biến, giúp tự động hóa các quy trình và nâng cao hiệu quả hoạt động.
>> Xem thêm:
Thành phần trong chuỗi cung ứng
Như đã nhắc đến trong phần chuỗi cung ứng là gì, chuỗi cung ứng liên quan đến nhiều thành phần, từ các đối tác cho đến khách hàng. Để hiểu rõ hơn, dưới đây là 5 thành phần chính trong chuỗi cung ứng và vai trò của mỗi người.
>> Xem thêm:
1. Nhà cung cấp nguyên liệu thô
Nhà cung cấp nguyên liệu thô đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng, cung cấp những nguyên liệu đầu vào thiết yếu cho quá trình sản xuất. Họ là nguồn cung cấp các nguyên vật liệu chưa qua chế biến, phụ tùng, linh kiện cần thiết để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh.
Có thể phân loại nhà cung cấp nguyên liệu thô thành các nhóm chính sau:
- Trang trại: Cung cấp nguyên liệu nông nghiệp như lúa mì, bông, gia súc,...
- Mỏ khoáng sản: Cung cấp các nguyên liệu như quặng kim loại, đá quý, than đá,...
- Công ty sản xuất: Cung cấp các nguyên liệu đã qua chế biến sơ bộ như thép, nhựa, hóa chất,...
- Nhà cung cấp dịch vụ: Cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho quá trình sản xuất như vận chuyển, kho bãi, bảo trì,...
2. Nhà sản xuất
Nhà sản xuất đóng vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng, đảm nhận việc chuyển đổi nguyên vật liệu thô (từ Nhà cung cấp) thành các sản phẩm hoàn chỉnh. Hoạt động sản xuất có thể bao gồm:
- Sản xuất: Chuyển đổi nguyên liệu thành thành phẩm thông qua các quy trình và công nghệ.
- Lắp ráp: Kết hợp các bộ phận thành phẩm để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh.
- Chế biến: Thay đổi tính chất của nguyên liệu để tạo ra sản phẩm mới.
Có thể nói, Nhà cung cấp và Nhà sản xuất có mối liên hệ mật thiết và phụ thuộc lẫn nhau. Do đó, bất kỳ vấn đề nào xảy ra ở một trong hai đơn vị đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cả hai và gây ra hiệu ứng domino cho toàn bộ chuỗi cung ứng.
3. Nhà phân phối
Nhà phân phối đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc kết nối nhà sản xuất với người tiêu dùng. Họ mua sản phẩm với số lượng lớn từ nhà sản xuất, sau đó bán lại cho các nhà bán lẻ hoặc trực tiếp đến người tiêu dùng cá nhân.
Có nhiều loại nhà phân phối khác nhau:
- Nhà phân phối độc quyền: Chỉ được phép bán sản phẩm của một nhà sản xuất nhất định trong một khu vực nhất định.
- Nhà phân phối chọn lọc: Được phép bán sản phẩm của nhiều nhà sản xuất khác nhau.
- Nhà bán buôn: Bán sản phẩm cho các nhà bán lẻ khác.
Nhà phân phối đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả hoạt động của chuỗi cung ứng. Lựa chọn nhà phân phối phù hợp sẽ giúp nhà sản xuất tăng doanh số bán hàng, giảm chi phí và nâng cao lợi nhuận.
4. Nhà bán lẻ
Như đã phân tích trong phần chuỗi cung ứng là gì, Nhà bán lẻ đóng vai trò thiết yếu trong chuỗi cung ứng, đảm nhiệm việc đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Hiện nay, có nhiều loại hình nhà bán lẻ phổ biến, bao gồm:
- Tạp hóa: Cửa hàng nhỏ lẻ bán đa dạng các mặt hàng thiết yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.
- Cửa hàng tiện lợi: Cung cấp các sản phẩm tiện dụng, phục vụ nhu cầu mua sắm nhanh chóng của khách hàng.
- Siêu thị lớn: Cung cấp đa dạng các mặt hàng với quy mô lớn, thường có nhiều chi nhánh và áp dụng mô hình bán lẻ hiện đại.
- Cửa hàng trực tuyến: Bán hàng qua các kênh online như website, mạng xã hội, ứng dụng di động.
Với sự phát triển của công nghệ, các nhà bán lẻ ngày càng chú trọng vào việc ứng dụng các giải pháp bán hàng hiện đại như thanh toán online, giao hàng tận nơi, quản lý kho hàng bằng phần mềm, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
5. Người tiêu dùng
Người tiêu dùng đóng vai trò tối quan trọng trong chuỗi cung ứng, là nhân tố quyết định trực tiếp đến doanh thu của doanh nghiệp. Bất kỳ ai sử dụng sản phẩm hay dịch vụ đều được xem là người tiêu dùng, và chính nhu cầu và hành vi mua sắm của họ là động lực thúc đẩy vòng lặp hoạt động của chuỗi cung ứng.
Bên cạnh 5 thành phần chính được đề cập, một số thành phần khác cũng đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng:
- Nhà cung cấp dịch vụ hậu cần: Cung cấp các dịch vụ liên quan đến kho bãi, vận chuyển, bảo hiểm, đóng gói và lưu chuyển sản phẩm.
- Nhà cung cấp dịch vụ tài chính: Hỗ trợ các hoạt động tài chính như tín dụng, vay nợ, thanh toán trong chuỗi cung ứng.
Việc hiểu rõ các thành phần này giúp bạn nắm bắt toàn diện bức tranh hoạt động của chuỗi cung ứng, từ đó đưa ra chiến lược hiệu quả để tối ưu hóa hiệu quả và thúc đẩy doanh thu.
Các loại chuỗi cung ứng phổ biến
Sự phát triển bùng nổ của công nghệ và toàn cầu hóa đã khiến chuỗi cung ứng ngày nay trở nên đa dạng và phức tạp hơn bao giờ hết. Các công ty và doanh nghiệp buộc phải liên tục cập nhật xu hướng mới để nâng cao hiệu quả và đáp ứng nhu cầu ngày càng thay đổi của người tiêu dùng. Dưới đây là một số loại chuỗi cung ứng phổ biến nhất.
1. Mô hình dòng chảy liên tục
Như đã đề cập trong phần chuỗi cung ứng là gì, tối ưu hóa hiệu quả là mục tiêu quan trọng của mọi doanh nghiệp. Để đạt được mục tiêu này, mô hình dòng chảy liên tục (Continuous Flow Supply Chain) nổi lên như một lựa chọn phổ biến cho các doanh nghiệp sản xuất lâu dài.
Mô hình dòng chảy liên tục tập trung vào việc tối ưu hóa dòng chảy của sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ trong chuỗi cung ứng. Mục tiêu chính là giảm thiểu chi phí và thời gian, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động.
Mô hình này hoạt động dựa trên các nguyên tắc sau:
- Sản xuất theo nhu cầu: Chỉ sản xuất sản phẩm khi có nhu cầu thực tế từ thị trường.
- Giảm thiểu tồn kho: Duy trì mức tồn kho thấp nhất để tiết kiệm chi phí lưu trữ.
- Tối ưu hóa quy trình: Xác định và loại bỏ các bước không cần thiết trong quy trình sản xuất.
- Cải thiện phối hợp: Tăng cường hợp tác giữa các khâu trong chuỗi cung ứng.
2. Mô hình chuỗi cung ứng nhanh
Đối lập với mô hình truyền thống, mô hình chuỗi cung ứng nhanh (Quick Response Supply Chain) tập trung vào khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng một cách nhanh chóng và linh hoạt. Đây là lựa chọn tối ưu cho các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng theo xu hướng, nơi tốc độ và sự thích ứng đóng vai trò then chốt.
Điểm nổi bật của mô hình chuỗi cung ứng nhanh:
- Tập trung vào dự báo nhu cầu: Phân tích dữ liệu thị trường và xu hướng tiêu dùng để dự đoán nhu cầu khách hàng một cách chính xác.
- Tối ưu hóa quy trình sản xuất: Giảm thời gian sản xuất, tăng cường khả năng đáp ứng đơn hàng nhanh chóng.
- Hệ thống quản lý thông tin hiệu quả: Chia sẻ thông tin minh bạch giữa các khâu trong chuỗi cung ứng, đảm bảo phối hợp nhịp nhàng và linh hoạt.
- Mạng lưới phân phối linh hoạt: Phân phối sản phẩm đến tay khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
3. Mô hình linh hoạt
Mô hình linh hoạt là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa theo mùa hoặc theo dịp lễ đặc biệt. Mô hình này mang lại khả năng thích ứng cao, giúp đáp ứng nhu cầu biến động của thị trường và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.
Điểm nổi bật của mô hình linh hoạt:
- Khả năng đáp ứng nhu cầu cao: Dễ dàng khởi động và dừng sản xuất theo mùa vụ hoặc lễ hội, đáp ứng kịp thời nhu cầu tăng đột biến của thị trường.
- Tính linh hoạt cao: Tùy chỉnh quy mô sản xuất, nhân lực và nguyên vật liệu theo từng giai đoạn, đảm bảo hiệu quả và tiết kiệm chi phí.
- Rủi ro thấp: Hạn chế rủi ro tồn kho do dự đoán chính xác nhu cầu thị trường, sản xuất theo đơn đặt hàng hoặc theo dự báo ngắn hạn.
- Khởi động và dừng hoạt động dễ dàng: Không yêu cầu đầu tư lớn vào trang thiết bị hay nhân lực, phù hợp với sản xuất theo mùa vụ hoặc ngắn hạn.
Vai trò của chuỗi cung ứng
Chuỗi cung ứng đóng vai trò then chốt trong hoạt động kinh doanh của bất kỳ doanh nghiệp, công ty hay tổ chức nào. Nó đảm bảo nguồn nguyên vật liệu và nguồn lực được sử dụng hiệu quả, đồng thời điều phối hàng hóa/dịch vụ đến tay người tiêu dùng cuối cùng một cách thông suốt.
Dưới đây là một số vai trò cụ thể của chuỗi cung ứng:
- Cung cấp liên tục: Đảm bảo phân phối sản phẩm theo đúng nhu cầu của khách hàng, đồng thời điều chỉnh nguồn lực và vật liệu phù hợp để duy trì nguồn hàng dồi dào, đáp ứng nhu cầu kịp thời.
- Tối ưu hóa chi phí: Quản lý hiệu quả quá trình sản xuất, lưu trữ và vận chuyển giúp tối ưu hóa chi phí, gia tăng doanh thu. Chuỗi cung ứng giúp rút ngắn thời gian và khoảng cách, tối ưu hóa hoạt động với mức chi phí hợp lý.
- Đảm bảo chất lượng: Thiết lập tiêu chuẩn và quy trình kiểm tra cụ thể giúp đảm bảo chất lượng đồng đều của sản phẩm. Khi đến tay người tiêu dùng, sản phẩm luôn đáp ứng chất lượng mong muốn và không có sự khác biệt giữa các đợt hàng.
- Đa dạng hóa nguồn cung: Trong chuỗi cung ứng lớn với nhiều nhà cung cấp và đối tác từ nhiều quốc gia, doanh nghiệp sẽ giảm thiểu rủi ro bằng cách không phụ thuộc đơn lẻ vào một nguồn cung, luôn có nguồn cung dự phòng.
Nhờ những vai trò quan trọng này, chuỗi cung ứng đóng góp đáng kể vào sự thành công và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Sơ đồ chuỗi cung ứng
Dựa trên Mô hình Quản lý chuỗi cung ứng quốc tế SCOR (Supply Chain Operations Reference), chuỗi cung ứng bao gồm bốn bước chính: Kế hoạch, Nguồn cung, Sản xuất và Vận chuyển.
1. Kế hoạch (Plan)
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong mọi hoạt động quản lý, bao gồm cả quản lý chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp cần xác định chiến lược tổng thể và lập kế hoạch chi tiết cho từng giai đoạn trong chuỗi cung ứng, từ kế hoạch sản xuất, vận chuyển đến kế hoạch phân phối, vận chuyển hàng hóa.
2. Nguồn cung (Source)
Bước này tập trung vào việc tìm kiếm, đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp quốc tế uy tín, đảm bảo nguồn cung ổn định, chất lượng cao cho sản phẩm/dịch vụ. Quá trình này đòi hỏi sự tương tác, đàm phán và quản lý hiệu quả mối quan hệ với các nhà cung cấp.
3. Sản xuất (Make)
Quá trình sản xuất đóng vai trò trọng tâm trong chuỗi cung ứng, bao gồm việc vận hành máy móc, quản lý nhân lực và quy trình sản xuất tại nhà máy hoặc trung tâm sản xuất. Doanh nghiệp cần tối ưu hóa hiệu quả sản xuất để đảm bảo chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường.
4. Vận chuyển (Deliver)
Bước cuối cùng là quản lý quá trình vận chuyển sản phẩm/dịch vụ đến tay người tiêu dùng toàn cầu. Doanh nghiệp cần chú trọng đến các hoạt động như đóng gói, lưu trữ, phân phối, quản lý kho, dịch vụ khách hàng và định vị sản phẩm. Việc tối ưu hóa quy trình vận chuyển giúp giảm chi phí, nâng cao hiệu quả và tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Hiểu rõ và áp dụng hiệu quả mô hình SCOR giúp doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng quốc tế một cách khoa học, hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng lợi nhuận trên thị trường toàn cầu.
Đặc điểm của chuỗi cung ứng
Để đánh giá và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, doanh nghiệp cần xác định những đặc điểm cơ bản của chuỗi cung ứng. Dưới đây là 4 yếu tố then chốt.
1. Phù hợp với mục tiêu và chiến lược kinh doanh
Chuỗi cung ứng cần được xây dựng và vận hành đồng bộ với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp trong từng giai đoạn. Việc đảm bảo sự phù hợp này giúp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực, đồng thời đáp ứng xu hướng thị trường và mục tiêu đề ra.
2. Đáp ứng nhu cầu khách hàng
Nắm bắt nhu cầu khách hàng là yếu tố tiên quyết để tạo ra sản phẩm phù hợp và đạt được doanh thu mong muốn. Doanh nghiệp cần thiết kế chuỗi cung ứng linh hoạt để đáp ứng nhu cầu thị trường, xu hướng tiêu dùng và thời điểm mua hàng của từng đối tượng khách hàng mục tiêu.
3. Phù hợp với vị thế công ty
Dù là thương hiệu lớn hay nhỏ, mỗi doanh nghiệp đều có vị thế và quy mô riêng trên thị trường. Việc xác định rõ vị thế và đặc điểm của công ty giúp doanh nghiệp lựa chọn khách hàng và nhà cung cấp phù hợp, từ đó xây dựng chuỗi cung ứng hiệu quả và tối ưu hóa nguồn lực.
4. Thích ứng nhanh với xu hướng thị trường
Quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả đòi hỏi sự trao đổi thông tin liên tục giữa các bên liên quan. Doanh nghiệp cần nắm bắt nhanh chóng biến động thị trường, xu hướng tiêu dùng và hành vi của đối thủ cạnh tranh để đưa ra quyết định kịp thời, đảm bảo sự linh hoạt và thích ứng trong hoạt động.
Bằng cách tập trung vào 4 đặc điểm cốt lõi này, doanh nghiệp có thể xây dựng và vận hành chuỗi cung ứng hiệu quả, giúp tối ưu hóa chi phí, tăng cường khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng và nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Học quản lý chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT
Bạn đang tò mò về chuỗi cung ứng và mong muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực đầy tiềm năng này? Chuyên ngành Logistics và Chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT Cần Thơ chính là lựa chọn hoàn hảo dành cho bạn!
Với chương trình đào tạo được thiết kế khoa học và chuyên nghiệp, chuyên ngành Logistics và Chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT Cần Thơ mang đến cho bạn:
- Thời gian học tập ngắn gọn: Chỉ từ 3.5 - 4 năm, được chia thành 9 học kỳ, giúp bạn nhanh chóng tiếp cận kiến thức và bắt đầu sự nghiệp.
- Khung chương trình hiện đại: Đạt chuẩn quốc tế, cập nhật xu hướng mới nhất của ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng trên thế giới.
- Kiến thức chuyên sâu: Trang bị cho bạn kiến thức toàn diện về Logistics, quản lý chuỗi cung ứng, kỹ năng mềm cần thiết và khả năng sử dụng ít nhất 2 ngoại ngữ.
- Lợi thế về công nghệ: Sinh viên được ứng dụng công nghệ số vào học tập và thực hành, đồng thời có cơ hội khởi nghiệp với các chương trình talkshow, workshop chuyên đề.
- Trải nghiệm thực tế: Tham gia học kỳ thực tập (OJT) tại các doanh nghiệp nổi tiếng ngay từ năm thứ 3, tích lũy kinh nghiệm và cơ hội việc làm sau tốt nghiệp.
Với những lợi thế vượt trội, chuyên ngành Logistics và Chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT Cần Thơ hứa hẹn sẽ mang đến cho bạn nền tảng kiến thức vững chắc và cơ hội nghề nghiệp rộng mở trong tương lai.
Kết
Trên là thông tin giải đáp thắc mắc chuỗi cung ứng là gì. Nếu cần thêm thông tin về chương trình chuyên ngành Logistics và chuỗi cung ứng toàn cầu tại Đại học FPT, bạn có thể liên hệ ngay cho Fanpage Đại học FPT Cần Thơ hoặc đăng ký tư vấn tại đây.
